Steve Herzig
Nieraz na ulicy paraliżuje nas przejmujący, dobiegający nie wiadomo skąd głos syreny pogotowia. Z początku zastygamy, dźwięk wydaje się ogarniać nas zewsząd. Instynktownie próbujemy zlokalizować źródło głośnych, odbijających się echem dźwięków i zjeżdżamy na bok, jak wymagają przepisy. Wreszcie spostrzegamy karetkę i patrzymy, jak pędzi w swoją stronę.
Dźwięk syreny może irytować, ale to niezbędny i skuteczny sposób pozyskiwania uwagi. Mimo że zawodzenie syren jest dziś w naszych miastach nagminnym zjawiskiem, większość z nas wciąż traktuje je poważnie i reaguje przepisowo.
W historii Żydów znajdujemy pewien szczególny dźwięk, podobnie jak syrena mający za zadanie przyciągnąć uwagę. Dźwięk ten, też niespecjalnie miły dla ucha, jest Żydom równie drogi jak dźwięk kobzy w uszach Szkota czy Irlandczyka. A dobywa się on z najstarszego instrumentu dętego na świecie - z szofaru.
Szofar to róg barani. Technika wydobywania z niego dźwięku jest niezmiernie trudna, przypominająca nieco granie na trąbce. Słowo szofar jest zresztą często w przekładach Pisma Świętego tłumaczone właśnie jako "trąba". Samo słowo kojarzy się przede wszystkim z 22 rozdziałem Pierwszej Księgi Mojżeszowej, w którym opisano okoliczności niedoszłego ofiarowania Izaaka. Anioł Pański wstawił się za chłopcem w chwili, gdy Abraham już podnosił nóż, aby go zabić. Zamiast Izaaka na ofiarę został złożony baran, który zaplątał się rogami w zaroślach. Zdaniem pewnego rabina dmiemy w szofar, gdyż "Święty - niech będzie błogosławiony - powiedział: Dmijcie w róg barani przed Moim obliczem, abym wspomniał ze względu na was na związanie Izaaka, syna Abrahamowego, i abym wam je tak policzył, jakobyście i wy byli związani przed Moim obliczem".
Biblia hebrajska notuje liczne przypadki użycia szofaru. Po raz pierwszy w Drugiej Księdze Mojżeszowej 19,16, kiedy dźwięk rogu sygnalizował obecność Bożą przed ludem. 3 Mojż 25,9-10 podaje, że grano na rogu zwiastując początek roku jubileuszowego, gdy zwracano wolność niewolnikom i odpuszczano długi: "obwołacie w ziemi wolność dla wszystkich jej mieszkańców". Warto pamiętać, że właśnie ten werset wyryto na izraelskim Dzwonie Wolności. W rozdziale 6 Księgi Jozuego szofar zabrzmiał tuż przed tym, gdy runęły mury Jerycha. Ehud zadął w szofar, by wezwać Izraelitów do walki z Moabitami (Sdz 3,27). Dźwięk szofaru towarzyszył ludziom, którzy chronili się w miastach obronnych (Jer 4,5), grano też na nim, aby ostrzec przed niebezpieczeństwem, gdy wrogowie usiłowali przeszkodzić w odbudowie murów Jeruzalem - "w miejscu, skąd usłyszycie głos trąby, tam się przy nas zbierzcie; Bóg nasz będzie walczył za nas" (Neh 4,20). Kiedy na tron wstępował nowy król, wydawano na szofarze głośny dźwięk (1 Krl 1,5-29). Proroctwa biblijne głoszą, że dźwięk szofaru rozlegnie się w chwili, gdy nadejdzie Mesjasz (Zach 9,14), a także gdy naród żydowski powróci do ojczyzny (Iz 27,13).
W historii narodu żydowskiego szofar odgrywał zawsze wielką rolę, bez względu na okoliczności, w których na nim grano. W średniowieczu zawiadamiał o śmierci - i o początku szabatu. Służył też jako przypomnienie o nadaniu prawa przez Boga na Górze Synaj - uważano, że gdy Mojżesz otrzymał Dziesięć Przykazań po raz drugi, zadął w róg barani, aby przypomnieć ludowi, by nie grzeszył, jak to się stało poprzednio ze złotym cielcem. Również w tym okresie zrodził się zwyczaj grania na rogu każdego dnia miesiąca elul, poprzedzającego Rosz haSzana (Jewish Book of Why, s. 224). Miał on przypominać codziennie o Bożej wszechmocy i o ludzkiej potrzebie nawrócenia.
Radosny dźwięk szofaru rozległ się w 1967 roku, gdy wojska izraelskie zdobyły Wschodnią Jerozolimę i odzyskały stolicę Izraela. Zagrał na nim wówczas pod Ścianą Płaczu - Ścianą Zachodnią - główny rabin Izraela. Dziś dźwięk szofaru rozlega się w Izraelu przy obejmowaniu urzędu przez nowego prezydenta lub premiera, nawiązując do dawnego zwyczaju z czasów królestwa.
Jeden z izraelskich mędrców wymienił dziesięć powodów, dla których dźwięk szofaru powinien rozlegać się we współczesnym Izraelu:
1. Głosi potęgę Bożą - dźwięk szofaru rozlegał się przecież przy koronacji królów.
2. Zwiastuje początek dziesięciu dni poprzedzających Jom Kipur (a następujących po Rosz haSzana).
3. Przypomina o nadaniu prawa i potrzebie wierności.
4. Przypomina o prorokach, którzy podnosili głos, aby mógł go usłyszeć potrzebujący świat.
5. Przypomina o zburzeniu Świątyni.
6. Przypomina o Akedah (ofierze zastępczej za Izaaka).
7. Budzi bojaźń.
8. Wzywa przed oblicze sądu niebieskiego w Dniu Sądu.
9. Wzywa resztę Żydów do powrotu do ojczyzny.
10. Przypomina o zmartwychwstaniu.
Majmonides tak mówił o dźwięku szofaru: "Przebudźcie się, o śpiący, ze snu swojego, o drzemiący, powstańcie ze swych snów i zbadajcie swe czyny. Powróćcie ze skruchą i wspomnijcie na swego Stwórcę".
Według Talmudu najlepsze w roli szofaru są rogi baranie, można jednak zamiast nich użyć rogów niemal każdego innego czystego (koszernego) zwierzęcia - owcy, kozy, antylopy, gazeli. Zabronione są tylko rogi krowie i cielęce, z powodu incydentu opisanego w 32 rozdziale Drugiej Księgi Mojżeszowej, kiedy to synowie Izraela ulali sobie złotego cielca.
Rabini nauczają, że nie wystarczy samo słuchanie dźwięku szofaru. Aby wynieść z niego jego sens, słuchacz musi się na nim skupić. Niektórzy rabini posunęli się wręcz do twierdzenia, że nawet odkupienie może być uzyskane "poprzez rogi barana" (Rabbah 29,10, talmudyczny komentarz do 3 Mojż). Panuje też przekonanie, że szatan płoszy się na dźwięk szofaru.
Tekiah to krótki, raptownie urywający się dźwięk, taki jak to opisano (nie nazywając go wprawdzie) w 4 Mojż 10,5-8. W tym samym miejscu jest też opisany drugi rodzaj dźwięku wydobywanego z szofaru - teruah, składający się z dziewięciu krótkich dźwięków staccato. Szewarim to trzy krótkie zadęcia; jedno długie, przeciągłe zaś nazywa się tekiah gedolah, czyli "wielkie tekiah".
Podczas Rosz haSzana dźwięki wydobywa się w określonym porządku: tekiah, szewarim, teruah, tekiah, tekiah, szewarim, tekiah, tekiah, teruah, tekiah gedolah.
Wyjąwszy szabat, kiedy szofar milczy, większość społeczności żydowskich usłyszy w każdy z dwóch dni Rosz haSzana sto dźwięków szofaru. Podstawę tego zwyczaju znajdziemy w Psalmie 89,16: "Błogosławiony lud, który zna [radosny] dźwięk Twój, PANIE" (BG). Ponieważ dźwięk szofaru jest błogosławieństwem, przed zbliżającym się Dniem Pojednania można oczekiwać usłyszenia 100 dźwięków.
Od osoby, która dmie w szofar, wymaga się, aby była prawdziwie religijna i pobożna. A także obeznana z prawami i tradycjami związanymi z tym niezwykłym obowiązkiem.
Podczas dęcia w szofar wypowiada się dwa błogosławieństwa. Pierwsze jest przypomnieniem nakazu, aby słuchać dźwięku rogu, drugie zaś to dziękczynienie Bogu za to, iż jest obecny podczas dęcia w szofar.
Najwspanialszy dźwięk szofaru wciąż jednak przed nami. "Na głos trąby ostatecznej, bo trąba zabrzmi i umarli wzbudzeni zostaną jako nieskażeni, a my zostaniemy przemienieni" (1 Kor 15,52). Szofar zabrzmi w chwili, gdy Mesjasz Jezus wezwie swych świętych (kościół) na spotkanie w powietrzu. Dla nas, wierzących, dźwięk ten będzie nie przeraźliwym wyciem syreny, ale wezwaniem, aby spotkać się z Panem i już na zawsze z Nim pozostać.
Israel My Glory (used by permission by The Friends of Israel Gospel Ministry, Inc., Bellmawr, NJ, USA).
"Sam Pan na dany rozkaz, na głos archanioła i trąby Bożej zstąpi z nieba; wtedy najpierw powstaną ci, którzy umarli w Chrystusie. Potem my, którzy pozostaniemy przy życiu, razem z nimi porwani będziemy w obłokach w powietrze, na spotkanie Pana; i tak zawsze będziemy z Panem. Przeto pocieszajcie się nawzajem tymi słowy".
(1 Tes 4,16-18).
Redakcja udziela zainteresowanym prawa przedruku bądź innej formy powielania całych artykułów i ich części (przy zachowaniu wierności przesłaniu tekstu) pod warunkiem zaznaczenia, że tekst pochodzi z Tymoteusza, oraz podania adresu redakcji.
Tymoteusz - Miesięcznik popularno-apologetyczny
Wydawca: Oficyna Wydawnicza TIQVA,
skr. poczt. 2300, 53-413 Wrocław 47
artykul pochodzi z czasopisma: TYMOTEUSZ
